Ҫӗрпӳ районӗнчи чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем акан 22-мӗшӗнче Тутар Республикине, И.Я. Яковлевӑн тӑван ялне Кӑнна Кушкине кайса килчӗҫ. Вӗсем кунта хӑйсен ӗҫтешӗсемпе тӗл пулчӗҫ, чӑваш чӗлхине вӗрентес ӗҫри малашлӑхлӑ пулӑмсене хакларӗҫ, пӗр-пӗрин ӗҫ опычӗпе паллашрӗҫ. Хӑнасене И.Я. Яколвев ентешӗсем концертпа савӑнтарчӗҫ. Ҫӗрпӳсем те ташӑ-юрӑпа сцена ҫине тухрӗҫ. Тӗлпулура ҫавӑн пекех чӑваш чӗлхин паянхи электрон тата интернет тӗнчи пирки те сӑмах пулчӗ. Кунта лару-тӑру малалла аталанса пани ик ене те савӑнтарчӗ. Малашне интернет уҫлӑхра тӑтӑшах тӗлпулма, пӗр-пӗрне пулӑшса пыма калаҫса татӑлчӗҫ. Семинар хыҫҫӑн ҫӗрпӳсем И.Я. Яковлев музейӗнче экскурсире пулчӗҫ, ял тӑрӑх курса ҫӳрерӗҫ.
Ҫӗрпӳ районӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх районти икӗ хуҫалӑхра выльӑха усрамалли фермӑсене юсаҫҫӗ. Ку ӗҫе «ВДС» (Чурачӑкри хуҫалӑх) тата «Кипекҫе» ТМЯП-сенче пуҫӑннӑ. «ВДС» хуҫалӑх хӑйӗн ҫурчӗсене юсаса пӗтернӗ хыҫҫӑн сысна амисен шутне алла ҫитересшӗн. Федоров Ю.Н. «Кипекҫе» ертӳҫи те хӑй хуҫалӑхӗнчи фермӑна юсаса шултра выльӑх шутне 200 ҫитересшӗн.
Районти ытти хуҫалӑхсенче те ӗҫ пырать. «Ульянова асӑнса» ЯХПК-ра (Туҫи ялӗ) КБН культиватор туяннӑ, «Авангард» ТМЯП МТЗ-82 тракторлӑ пулса тӑнӑ (уншӑн 700 пин тенкӗ панӑ). ПӐУ ЯХӐТИ (ку хуҫалӑх Опытный посёлокра вырнаҫнӑ) вара 4 500 пин тенкӗ парса тырӑ тасатса типӗтмелли комплекс туяннӑ.
Ку пӗтӗм техника Ҫӗрпӳсене кӑҫалхи ӗҫре (кӗҫ-вӗҫ ҫураки пуҫланмалла) самай пулӑшасса шанас килет.
«Халап хапха тӑрринче» литература ӑмӑртӑвӗн пӗтӗмлетӗвне тума вӑхӑт ҫитрӗ.
Пурӗ 73 хайлав йышӑнтӑмӑр. Ярса парасса ытларах та ярса панӑччӗ ӗнтӗ, анчах та хӑшӗ-пӗрисене йышӑнма май килмерӗ. Хайлавсене йышӑннӑ май ҫакӑ сисӗнчӗ — конкурс положенине чылайӑшӗ тимлӗн вуламан. Ӑмӑртун йӗрки-шывӗ тӑрӑх пирӗн пата хайлавне кӑна мар, халапне те ярса памалллаччӗ. Хӑшӗ-пӗри кун пирки манса кайнӑ. Йышӑннисен шучӗ ытла та сахалланса каясран ҫӑлкуҫне те пулин кӑтартнисене пурне те йышӑнтӑмӑр.
Йышӑннӑ хайлавсенчен 6 ушкӑн йӗркелерӗмӗр. Хӑш-пӗр ушкӑнра сӑвӑ сахал ярса панӑран вӗсене ыттисемпе пӗрлештертӗмӗр. Вырӑнсене ҫапла уйӑртӑмӑр:
* 1 вырӑн. Дарья Мидукова ҫырнӑ «Иртни...» сӑвӑ. Ҫӗмӗрле районӗ, Хутарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ гимнази.
* 2 вырӑн. Надежда Сергеева ҫырнӑ «Пырса курӑр манӑн ялӑма» очерк. Сӗнтӗрвӑрри хули, Атӑлҫи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкул.
* 2 вырӑн.
Мускавра авӑн уйӑхӗн вӗҫӗччен Пӗтӗм Раҫҫейри XXII пыл ярмаррки ӗҫлӗ. Унта чӑваш пылне те тутанса пӑхма май пулӗ.
Ку ярмарка ҫулталӑкра иккӗ иртет — хӗлле Манежра, ҫулла — «Коломенски» паркра.
Енчен те малтанхи ҫулсенче ку мероприятине чӑвашран пӗр Шупашкарти Кузьминсен ҫемьи кӑна каятчӗ пулсан, юлашки ҫулсенче хутшӑнакансен йышӗ ӳсрӗ. Кӑҫал ярмарккӑра Столяровсен (Шӑмӑршӑ районӗ) тата Наколаевсен (вӗсен утарӗсем Ҫӗрпӳ, Элӗк тата Шупашкар районӗсенче вырнаҫнӑ) хуҫалӑхӗсенче туса илнӗ пыла туянма пулать. Сӑмах май Мускавсем пирӗн республикӑра туса илнӗ пыла кӑмӑлласах туянаҫҫӗ.
Сӑнӳкерчӗкӗн авторӗ Сергей Приходько.
Ҫапла, юлашки вӑхӑтра ҫак сӑнсен галерейи самай паянланчӗ! Тин кӑна пулнӑ чунҫӳревренех 2 пине яхӑн сӑнӳкерчӗк килчӗ. Унсӑр пуҫне нумай пулмасть Мирон Толи унта 1951 ҫулта тухнӑ вырӑсла-чӑвашла словаре вырнаҫтарнӑччӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче сӑн галерейи Шупашкар районӗнчи ял сӑнӗсемпе тулчӗ: Карачура, Йӑршу, Атайкасси, Янту, Явӑш, Качакасси, Яранкасси, Кивпулӑх.
Ҫак сайтӑн тӗп тивӗҫӗ — чӑваш культурипе паллаштарасси. Культура шутне ял сӑнӗсем те кӗреҫҫӗ. Сӑнаса пӑхӑр-ха тӗрлӗ тӑрӑхри ялсене. Пӗрисем пуян, теприсем — чухӑн. Ҫавна кӑатртма йӗркеленӗ те ӗнтӗ ҫак галерейӑна. КУнта ытларах пайӗпе ӗнтӗ Чӑваш Енӗн тури ялӗсене кӑтартнӑ: Шупашкар районӗ (68 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (23 ял), Муркаш районӗ (17 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (16 ял). Ҫитес вӑхӑтра Ҫӗрпӳпе Сӗнтервӑрри ялӗсемпе пуянланмалла — кӑҫал ирттернӗ Октябрьски-Ҫӗрпӳ ҫулҫӳревре тунӑ сӑнсем кӗрӗҫ.
Ҫӗртмен 26-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Молодежный посёлокӗн стадионӗнче Ҫамрӑксен кунне халаланӑ футбол ӑмӑртӑвӗ иртрӗ. Турнира Михайловка, Тутар Кӑнаш ялӗнчи тата Молодежный посёлокӗн ачисем хутшӑнчӗҫ. Ачасем мечӗке хӑвалани хыҫҫӑн пӑхма ҫывӑхри ял ҫыннисем те нумайӑн пӑхӑнчӗҫ.
Пӗрремӗш вырӑна Тутар Кӑнаш ачисем тухрӗҫ. Ку вырӑна лекмешкӗн вӗсен самай тӑрӑшма тиврӗ. Иккӗмӗш вырӑн Михайловка ачисене лекрӗ, виҫҫӗмӗшӗ — Молодежный посёлокрисене.
Кашни ушкӑна хисеп хучӗпе укҫаллӑ парне лекрӗ.
Ҫӗрпӳ хулинче ҫулсерен утӑ уйӑхӗн пӗрремӗш кану кунӗсенче ярмӑркка ирттереҫҫӗ — хулана республикӑран кӑна мар, Раҫҫейӗн ытти тӑрӑхӗсенчен те хӑнасем пухӑнаҫҫӗ. Кӑҫал та ку йӑлана пӑрахӑҫласшӑн мар. Хӑнасем умӗнче намӑс курас мар тесе хула администрацийӗ ку мероприятине малтанах хатӗрленет — халӑх кашни кун тенӗ пекех субботниксене тухать, хулан урамӗсене илем кӳртет. Хула урамӗсем те чылай тасалчӗҫ. ООО «Воддорстрой» ӗҫченӗсем те юлмаҫҫӗ — Никитинпа Совет урамӗсенче асфальт ҫулне юсаса тухрӗҫ.
Ярмаркка лапамӗнче те ӗҫ самай пулчӗ — курӑка ҫӑлса тухрӗҫ, тӗп сцена патне каякан ҫула тикӗслетрӗҫ. Тунтикун вара электричество ҫитерме тата тӗп хапхана вырнаҫтарма палӑртнӑ.
Мӗнех, утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗпе 5-мӗшӗ хушшинче пире чӑнах та чаплӑ уяв кӗтет пулас! Ярмӑрккана килсе курма ан манӑр! Ҫӗрпӳне ҫитме сире 103 автобус кирлӗ, маршруткисем те нумай ҫӳреҫҫӗ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: Ҫӗрпӳ районӗ
Кӑҫал ҫуркунне кая юлса ҫитрӗ пулин те хайӗн ҫинчен пӗлтерме манмасть. Ак Мӑн Ҫавал шывӗ те ейӗве кайрӗ. Паян, ирхине, юханшыв 7 метр та 60 сантиметр таран хӑпарчӗ.
Чӑваш Республикинчи ГУ МЧС уйрӑмне вӑхӑтлӑха ертсе пыракан Олег Андреевпа район пуҫлӑхӗ Юрий Николаев паян район ейӗве епле хатӗрленнине тӗрӗслерӗҫ. Олег Андреев пӗлтернӗ тӑрӑх Ҫавал 8 метр та 70 см ҫитсен ҫеҫ ялсемпе хуласене хӑрушлӑх кӳме пултарать.
Район пуҫлӑхӗ паян тепӗр хут ейӗве лекме пултаракан ялсене ҫитсе курчӗ — вырӑнти яваплӑ ҫынсемпе курса калаҫрӗ.
Ӗмпӗрт Туҫа культура ӗҫченӗсем 28 мартра дискотека вӑхӑтӗнче ҫамрӑксем хушшинче «Тавралӑха тирпей илем кӳрес» темӑпа калаҫу ирттернӗ. Ӗмпӗрт Туҫа клуб заведущи Васильева Елена территорисенче тирпей-илем кӳрес тата санитарии тӗлӗшӗнчен тасатас енӗпе ӗҫлеме, ҫамрӑксене нимелле ӗҫлеме чӗнсе каларӗ.
Тин ҫеҫ Ҫӗрпӳри 1-мӗш ПВПШ-ра «Туслӑх хӗлхемӗ» ятлӑ наци культурин фестивалӗ иртрӗ. Шкула чӑваш чӗлхине лайӑх пӗлекен, олимпиадӑсенче мала тухнӑ ачасем пухӑнчӗҫ. Пурӗ 68 шкул ачи хутшӑнчӗ.
Вырӑсла вӗрентекен шкулсенчи ачасен пилӗк утӑм урлӑ тухмалла пулчӗ:«Чӗвӗлти чӑваш чӗлхи», «Илемлӗх тӗнчи», «Савнӑ ҫӗр — чӑваш ҫӗр-шывӗ», «Халӑх сӑмахлӑхӗ», «Пирӗн пултарулӑх», «Чӑваш ҫӑлтӑрӗ». 7-10 классенче вӗренекен ачасем хӑйсен пултарулӑхне «Асамат — 2009» ятлӑ тӑван ен культурин олимпиадинче кӑтартрӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсен Ҫӗр ӗсченӗн ҫулталӑкне халалланӑ «Алран кайми…» ӑмӑртура, «Асамат – 2009» ӳнер конкурсӗнче ӑмӑртма тиврӗ.
Вырӑсла вӗрентекен шкулсем хушшинчи «Ҫӑлтӑрчӑк» конкурсра Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкул чи Екатерина Михайлова пӗрремӗш вырӑна тухрӗ, 1-мӗш шкулта вӗренекен Елена Фадеева — иккӗмеш пулчӗ. Ял шкулӗнче вӗренекен ачасем хушшинче ку ӑмӑртура мала Тавӑшкасси шкулӗнче 10-мӗш класра вӗренекен Екатерина Пудова, иккӗмӗш вырӑна Патӑрьел шкулӗнче 7-мӗш класра вӗренекен Людмила Петрова тухрӗ. «Шевле-2009» конкурсра Первомайски шкулӗнче 9-мӗш класра вӗренекен Елена Николаевӑран пултаруллӑраххи пулмарӗ.
+11.3 °C